جاماندگی صنعت لیزینگ از هوشمندسازی؛ آیا لندتک‌ها می‌توانند راه‌حل باشند؟

لندتک‌ها؛ فرصتی برای توسعه صنعت لیزینگ در ایران

صنعت لیزینگ ایران از روند هوشمندسازی عقب مانده است، اما فناوری‌های نوین مالی (لندتک‌ها) می‌توانند با تسریع فرآیند اعتبارسنجی، کاهش زمان تأیید درخواست‌ها و ارائه شرایط پرداخت شخصی‌سازی‌شده، به رشد این صنعت کمک کنند.

به گزارش پیوست، فعالان حوزه لیزتک و تأمین مالی معتقدند که استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند سهم بازار لیزینگ در ایران را افزایش دهد و این صنعت را از چالش‌های فعلی خارج کند.

عدم توسعه صنعت لیزینگ در ایران؛ دلایل و آمارها

کورش پرویزیان، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، در همایش ملی صنعت لیزینگ و تأمین مالی، نوسان در تصمیم‌گیری‌ها و عدم آشنایی متولیان این صنعت با نیازهای مخاطبان را از عوامل اصلی عدم توسعه لیزینگ در ایران برشمرد.

او با اشاره به آمار جهانی، گفت:

• در سال ۲۰۲۴، حجم بازار جهانی لیزینگ ۱۸۹۵ میلیارد دلار بوده است و این صنعت سالانه ۱۰ درصد رشد کرده است.
• برآورد می‌شود که تا سال ۲۰۳۰، این حجم به ۳۱۰۰ میلیارد دلار برسد.

وضعیت صنعت لیزینگ در ایران

پرویزیان همچنین درباره حجم بازار لیزینگ در ایران توضیح داد:

• مجموع تسهیلات اعطایی شرکت‌های لیزینگ پذیرفته‌شده در بورس (اسفند ۱۴۰۲):

• ۸۲ هزار و ۲۱۸ میلیارد ریال
• ۵۳ درصد این تسهیلات مربوط به لیزینگ خودرو است.
• سرمایه کل شرکت‌های بورسی: ۵۱ هزار و ۴۵۰ میلیارد ریال

• حجم کل تسهیلات اعطایی: ۶۴ هزار و ۸۸۲ میلیارد ریال

• بخش خودرویی: ۴۰ هزار میلیارد ریال (۶۳ درصد کل بازار)

این آمار نشان می‌دهد که نفوذ صنعت لیزینگ در ایران همچنان پایین است، با وجود اینکه این صنعت بخشی از زنجیره ارزش بانکی محسوب می‌شود.

برخی بانک‌ها همچنان لیزینگ‌ها را به عنوان رقیب خود می‌بینند، در حالی که همکاری بیشتر بانک‌ها و شرکت‌های لیزینگ می‌تواند به رشد هر دو بخش کمک کند.

لزوم هوشمندسازی صنعت لیزینگ

فرشاد محمدپور، معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی، بر ضرورت هوشمندسازی صنعت لیزینگ تأکید کرد و گفت:

• صنعت لیزینگ از هوشمندسازی عقب مانده است، در حالی که این صنعت از سال ۱۳۵۴ در ایران معرفی شده و از سال ۱۳۸۳ به رسمیت شناخته شده است.
• ۶۳ شرکت لیزینگ دارای مجوز رسمی هستند، ۳۹ شرکت در حال دریافت مجوزند و ۱۴ شرکت در بورس پذیرفته شده‌اند.
• کل منابع مالی این صنعت تنها ۴۰ هزار میلیارد تومان است که رقم بسیار ناچیزی محسوب می‌شود.

مشکل اصلی این صنعت، نبود ارتباط استاندارد با ذینفعان است.
۸۰ درصد لیزینگ‌ها به‌طور مستقیم و ۳۰ درصد به‌طور غیرمستقیم تحت مالکیت بانک‌ها هستند، اما بانک‌ها همچنان لیزینگ‌ها را رقیب خود می‌دانند.

او افزود:
«با وجود اینکه اعتبارسنجی در صنعت لیزینگ از سیستم بانکی جلوتر است، اما هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.»

«مصرف‌کنندگان نیز شناخت کافی از لیزینگ ندارند و این صنعت را به‌عنوان نهادی با سودهای بالا می‌شناسند.»

«در قوانین مرتبط با لیزینگ، وزن محدودیت‌ها بیشتر از وزن توسعه بوده است.»

تأثیر لندتک‌ها بر صنعت لیزینگ ایران

حسین عبده‌تبریزی، مشاور رئیس‌جمهور، در ارائه‌ای با عنوان «حیات اقتصادی لیزینگ‌ها در میانه نااطمینانی»، به مزیت‌های نسبی و چالش‌های توسعه این صنعت اشاره کرد و عوامل عقب‌ماندگی این بخش را چنین برشمرد:

• تورم و نوسانات ارزی
• بی‌ثباتی قوانین و تعارضات با اصول اقتصادی
• عدم توجه به مکانیزم‌های رقابتی
• سیاست‌های دولتی‌سازی و خصولتی‌سازی
• اقتصاد نفت‌محور و سیاست‌های اقتصادی شتاب‌زده
• کنترل قیمت‌ها و نرخ‌های سود
• احترام کمتر به حقوق مالکیت

نقش لندتک‌ها در تغییر صنعت لیزینگ

عبده‌تبریزی تأکید کرد که لندتک‌ها تأثیر بسزایی در صنعت لیزینگ دارند و می‌توانند مشکلات فعلی این حوزه را حل کنند.

برخی از مزایای لندتک‌ها برای صنعت لیزینگ شامل موارد زیر است:

✔ تسریع فرآیند اعتبارسنجی و کاهش زمان تأیید درخواست‌ها
✔ استفاده از داده‌های مالی برای ارائه شرایط پرداخت شخصی‌سازی‌شده
✔ افزایش BNPL (خرید اکنون، پرداخت بعداً) برای خریدهای کوچک
✔ کنترل قیمت‌ها و بهینه‌سازی شرایط پرداخت برای مشتریان و سرمایه‌گذاران

در حالی که لندتک‌ها سهم بازار خود را در تأمین مالی خرد افزایش داده‌اند، اما همین فناوری‌ها می‌توانند به توسعه صنعت لیزینگ کمک کنند.

لزوم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در لیزینگ

روح‌الله جراحی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن ملی لیزینگ و مدیرعامل لیزینگ جامع سینا، لیزینگ را ابزاری برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا دانست و گفت:

• اندازه بازار لیزینگ در ایران در سال ۱۴۰۲ حدود ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.
• توسعه این صنعت نیازمند بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است.

او بر اهمیت استفاده از لیزتک، لندتک و استارت‌آپ‌های خلاق برای رشد صنعت لیزینگ تأکید کرد و پیشنهاد داد که شرکت‌های لیزینگ از فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین و هوش مصنوعی برای بهبود خدمات خود استفاده کنند.