محمدرضا مانی‌یکتا، مدیرکل نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، خبر مهمی برای فعالان اقتصادی دارد: “تا دو سال آینده باید با چک کاغذی خداحافظی کنیم.” خبری که نشان می‌دهد تحول دیجیتال در نظام بانکی ایران با سرعت در حال وقوع است.
بانک مرکزی از 20 آبان، زیرساخت امضای الکترونیک را برای اشخاص حقوقی راه‌اندازی می‌کند. طرحی که می‌تواند پایانی بر عصر چک‌های کاغذی باشد و طبق برنامه هفتم توسعه، به حذف کامل چک‌های فیزیکی منجر شود.
آمارها نشان از سرعت این تحول دارد. روزانه 36 هزار چک در سامانه صیاد ثبت می‌شود که سهم چک‌های الکترونیک به مرز 4 هزار فقره رسیده است. 16 بانک پیشرو در این عرصه، نشان می‌دهند که بخش بزرگی از شبکه بانکی کشور با این تغییر همراه شده است.
شاید مهم‌ترین نوآوری در این طرح، هوشمند شدن اعتبارسنجی باشد. هر مشتری متناسب با سطح فعالیت اقتصادی خود، سقف اعتباری مشخصی دارد و سامانه صیاد اجازه نمی‌دهد کسی فراتر از این سقف چک صادر کند.
کارشناسان معتقدند این تحول سه مزیت کلیدی دارد:
- افزایش شفافیت در مبادلات
- تسریع فرایندهای بانکی
- ارتقای امنیت تراکنش‌ها
حالا صادرکنندگان چک می‌توانند با چند کلیک یا حتی یک پیامک به سرشماره 4040701701، چک صادر کنند یا وضعیت اعتباری را استعلام بگیرند. این یعنی پایان دوران مراجعات حضوری و کاغذبازی‌های مرسوم.
اما سؤال اینجاست: آیا جامعه برای این تحول بزرگ آماده است؟ آیا فعالان اقتصادی می‌توانند به این سرعت از چک‌های کاغذی دل بکنند؟ پاسخ این سؤال‌ها را باید در ماه‌های آینده جستجو کرد. اما یک چیز روشن است: عصر جدیدی در نظام بانکی ایران آغاز شده و بازگشتی در کار نیست.
