روایت معاون ریسک دیجی‌پی از چالش‌های اعتبارسنجی در ایران

معاون ریسک و انطباق دیجی‌پی در دومین روز از همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت، تصویر جامعی از وضعیت اعتبارسنجی در کشور و چالش‌های پیش روی آن ارائه داد. مصطفی سراج با اشاره به محدودیت منابع داده در کشور اعلام کرد که تنها ۲۵ تا ۳۰ درصد از مردم تاکنون به وام دسترسی داشته‌اند.

به گفته سراج، در حالی که ارزش بازار هوش مصنوعی در بانکداری جهانی به حدود یک تریلیون دلار می‌رسد و حدود ۱.۵ میلیارد نفر در جهان به خدمات بانکی دسترسی ندارند، اعتبارسنجی در ایران همچنان به شیوه سنتی و با تکیه بر ضامن و مدارک سخت انجام می‌شود. او تأکید کرد که تجربه دیجی‌پی نشان می‌دهد می‌توان بدون این الزامات نیز فرایند اعتبارسنجی را انجام داد.

نکته قابل توجه در سخنان معاون ریسک دیجی‌پی، آمار بالای بدحسابی در کشور بود. طبق اعلام او، ۳۵ درصد از افراد قابلیت عدم بازپرداخت اعتبار دریافتی خود را دارند و تنها ۶۵ درصد بدون دریافت چک، پول را بازمی‌گردانند. این در حالی است که تجربه دیجی‌پی نشان می‌دهد در مناطق محروم که ۳۰ درصد از اعتبارات به آنها اختصاص یافته، نرخ نکول پایین‌تر است.

سراج با اشاره به تاریخچه اعتبارسنجی از سال ۱۹۵۰ تاکنون، به تحول این صنعت از روش‌های آماری تا استفاده از هوش مصنوعی اشاره کرد. او توضیح داد که در ایران، نمره‌دهی اعتباری بر اساس روش کارت امتیازی انجام می‌شود که در آن ۳۵ درصد به تاریخچه پرداخت، ۳۰ درصد به بدهی، ۱۵ درصد به تاریخچه اعتباری و مابقی به سایر عوامل اختصاص می‌یابد.

معاون ریسک دیجی‌پی، یکی از چالش‌های اصلی را محدودیت دسترسی به داده و عدم توجه کافی رگولاتور به نقش بازیگران جدید در بهبود وضعیت اعتبارسنجی دانست. او تأکید کرد که قیمت‌گذاری متغیر وام، که در ایران وجود ندارد، می‌تواند به افزایش شمولیت مالی کمک کند. در شرایط فعلی که رگولاتور نرخ را مشخص می‌کند، افراد با ریسک نکول بالا از دریافت وام محروم می‌شوند.